ZAKLJUČCI NAUČNE KONFERENCIJE S MEĐUNARODNIM UČEŠĆEM „UZROCI I PREVENCIJA ISLAMOFOBIJE“
1. Islamofobija, ta prijeteća i zlokobna pojava, evidentna je posljednjih decenija, posebno nakon 11. septembra 2001., u svim dijelovima svijeta, posebno u SAD-u i zapadno-evropskim zemljama. U tom pogledu Bosna i Hercegovina i druge zemlje Balkana, nisu nikakav izuzetak, islamofobija je i u njima prisutna. Islamofobija je, zapravo, jedna, nova velika mržnja postmodernog doba, koja nakon fašizma i antisemitizma postaje najveći izazov zapadnoevropskom čovjeku, njegovom humanitetu, demokratiji i duhu racionaliteta.
2. Da bi se razumjela islamofobija potrebno je razumjeti čitav niz povijesnih, psiholoških, političkih, sociokulturnih i duhovno-religijskih blokada/inhibicija, stoljećima prisutnih unutar zapadnoevropskih društava u odnosu na islam i muslimane. Mnogi autori, historičari i istraživači ukazuju da začetke islamofobije treba tražiti u prvim, negatvinim susretima koji su se desili u vrijeme križarskih ratova. U tim tzv. “svetim ratovima” nastale su brojne predrasude o islamu i muslimanima, koje su, nažalost, prisutne i danas.
3. Islamofobija, kao i stavovi, iskrivljene percepcije, špekulacije i predrasude o islamu i muslimanima – koje su donedavno karakterizirali samo neokonzervativne pisce i političare ekstremne desnice – danas su nažalost postali dio mainstream-diskursa, i on poprima karakter stalnosti. Naročito zabrinjava to što u kreiranju ovog diskursa učestvuje veoma veliki broj znanstvenika, filozofa, književnika, novinara, publicista i političara. Oni utječu na jačanje antiislamskih predrasuda, na prenaglašavanje nesuglasica između muslimana, židova i kršćana te doprinose raspirivanju straha od islama i muslimana.
4. Zastrašujuća je uloga brojnih svjetskih medija koji učestvuju u širenju predrasuda i mržnje prema islamu i muslimanima. Evidentno je da pojedini mediji u BiH i regionu (a koji za sebe – kojeg li paradoksa – vole reći da su „nezavisni“) šire islamofobiju u BiH i regionu Balkana. U tom pogledu, Bošnjaci kao pripadnici islama i žrtve najtežeg ratnog zločina – genocida, koji je direktna posljedica islamofobije, kontinuirano se pokušavaju dovesti u vezi sa terorizmom od strane onih koji su počinili genocid nad Bošnjacima. Učesnici ove Konferencije apeluju da kreatori takvih medijskih šema prestanu sa takvim postupcima jer islamofobija porađa mržnju, progonstva i ubijanja nevinih ljudi, a oni koji učestvuju u kreiranju takve atmosfere nose moralnu, ljudsku i historijsku odgovornost za saučeništvo u zlodjelima.
5. Mistifikacijski karakter floskule o neizbježnom povijesnom sukobu kršćanske Evrope i islamskog Orijenta doveo je da najekstremnijih oblika nasilja nad Bošnjacima muslimanima. Stoga, potpuno brisanje ove ideološke kvazi-naučne paradigme je prvi i nužan korak ka uspostavljanju uvjeta za uzajmano poštovanje i saradnju sve tri velike svjetske religije u Bosni, na Balkanu, i na tlu cijele Evrope.
6. Predrasude prema islamu i muslimanima postale su još intenzivnije povećanim prisustvom muslimana na Zapadu u drugoj polovini 20. vijeka, kao i postojanjem određenih tendencija među samim muslimanima, koje, nažalost, tumače islam ne uvažavajući savremena društvena, misaona, kulturna i ekonomska kretanja. Ako se tome pridoda i postojanje brojnih islamofobičnih medija, koji vode strahovite kampanje protiv islama, onda je razumljivo zašto mnogi ljudi, posebno na Zapadu, islam doživljavaju kao svojevrsnu prijetnju i opasnost.
7. U tom pogledu Islamska povelja Svjetske unije islamskih učenjaka nadaje se posebno značajnom. U Islamskoj povelji je izneseno globalno, sveobuhvatno, odmjereno i objektivno gledanje na poslanje islama i najvažnija pitanja koja se tiču islama i muslimana današnjice. Razmatranja iznesena u Povelji su jasna, utemeljena i pozitivno usmjerena. Muslimani se pozivaju da budu korisni članovi društava u kojima žive i da poštuju red, zakon i propise. Nikakav oblik ektremizma nije dopušten, a teroriziranje nevinih ljudi i ugrožavanje njihovih života, imetaka i sigurnosti u islamskom zakonodavstvu spada u najteže grijehe (el-kebair). S druge strane, Povelja koju su obznanili meritorni islamski učenjaci može poslužiti kao dobra osnova svima koji žele da u svijetu vlada mir i suživot, da se upoznaju s islamom i njegovim istinskim poslanjem, kako bi se konačno prestalo sa stigmatiziranjem islama i njegovim proglašavanjem za krivca u gotovo svakom terorističkom aktu koji se desi u svijetu. Takav tendenciozan i nekorektan pristup samo produbljuje jaz nepovjerenja među ljudima i porađa islamofobiju, koja je uzrok mržnje, progona, ubijanja i mnogih drugih zala.
8. Islam je, kako u svojim temeljnim tako i parcijanim naučavanjima, vjera mira, tolerancije i kvalitetnog suživota s drugim i drugačijim. Na to ukazuju brojni šerijatski tekstovi, kao i primjeri iz praktičnog Poslanikovog života i prvih generacija muslimana; sve to ilustrativno potvrđuje muslimansku toleranciju i koegzistenciju s drugima. Stoga, potrebno je da se tragom ovih spoznaja kultivira više pravedan i uravnotežen pogled na islam, a da stari, srednjovjekovni pogled postane omražen i neprihvatljiv.
9. Svedruštveni odgovor na rastuću islamofobiju mora biti i njeno sankcioniranje kao krivičnog djela. U praksi je gotovo nemoguće naći neko djelo koje ima obilježje krivičnog djela a da se krivično ne sankcionira. Nažalost, kada je u pitanju islamofobija, koja ima izrazita obilježja teškog krivičnog djela (s obzirom da podstiče mržnju, progon, ubijanje i druga zlodjela), činjenica je da se oni koji siju islamofobiju ničim ne sankcioniraju, štaviše islamofobija se tolerira ili, čak, afirmira. Takva praksa je nedopustiva u 21. stoljeću, koje bi trebalo biti stoljeće sveopće integracije svijeta u jednu cjelinu, stoljeće ljudskih prava i prevazilaženja svih oblika separacije među ljudima. Uprkos svemu što razdvaja ljude, svi smo pripadnici jednog čovječanstva i zbog toga trebamo više uvažavati jedni druge. Svaki govor neistine i mržnje je za osudu. Onaj ko prakticira svoju slobodu mišljenja treba voditi računa da, pri tome, ne vrijeđa i ne ponižava druge ljude.
10. Duboko ukorijenjene neistine o turskom ropstvu i prisilnom poturčivanju (islamiziranju) temeljni su generativni faktor islamofobijske svijesti nemuslimana Balkana. Afirmacijom historijske istine o dobrovoljnoj konverziji i analizom motiva koji su odlučivali u izboru da se prihvati ili ne prihvati islam na Balkanu, postepeno se prilazi definitivnom i totalnom demontiranju nacionalistički kreirane mitologije, do njenog konačnog brisanja iz svih školskih udžbenika, iz nauke, iz političkih programa i političke retorike, i iz svijesti budućih generacija Balkana, da bi se zamijenila istinom, koja će omogućiti uspostavljanje normalne komunikacije i koegzistiranja svih kolektiviteta koji žive u ovom multietničkom, multikulturnom i multireligioznom mozaiku, koji po svojim suštinskim odlikama predstavlja izoštrenu sliku cijele Europe.
Naučni odbor Konferencije
foto: S. Pašalić
