KLIKNI OVDJE da vidiš FOTO galeriju

Sam autor, kao i njegov dosta hermetičan i na našem prostoru slabo poznat poetski rad, ne nailaze na zasluženu recepciju čitalaštva, kao na Zapadu s obzirom da je, po riječima dr. Durmiševića „najteže biti Prorok u svom selu...“. Ova izreka  je i najvjerovatniji razlog zašto svjetski cijenjenog borca za ekologiju nema na bosanskim medijima, te smo na temu zdrave okoline prinuđeni slušati ekonomiste, hirurge i ostale „operatore“ javnim prostorom. Ipak, biblioteka i mjesec oktobar  ugostili su „cvijetne i duhovne aranžmane“ našeg doktora zdravstvene ekologije, dobrog pjesnika i isto takvog čovjeka i prijatelja. Veče u biblioteci bilo je puno prijatelja i poštovalaca eko-stiha, koji su odvojili vrijeme i uho za poetske emanacije Durmiševićeve emocije. Obol su dali i dr. Dino Fazlagić interpretacijom sevdalinki, uz gitaru, i lijepa učenica Merjem El Hadž Ahmad, koja je još ljepše čitala. Pošto su dvojica rezenzenata, Željko Grahovac i Fatmir Alispahić na promociji govorili in vivo, treći recenzent (autor ovog teksta) o knjizi „Miris divlje ruže“, o bosanskom „okusu“ haikua, kao i o samom pjesniku, želi reći slijedeće:                       

   “Za Bosnu se može reći da predstavlja socijalni, kulturološki, psihološki, istorijski i bilo koji drugi društveni  fenomen, ali i matricu življenja u vremenu postmoderne, kada je u infantilnim društvima, kao što je naše, jednostavno rečeno – sve moguće! Vrijeme je tribala, vrijeme je podijeljenosti na plave, žute i zelene. Plemenske boje i ritualno pokazuju kojom količinom deprivacije je moguće zadovoljiti široke narodne mase. Uskraćivanje nekih bitnih elemenata za život (deprivacija) rezervisano je za one druge, koji su se sticajem, što ratnih, što finansijskih okolnosti, našli ekonomski zakatančeni u arealu onih prvih, privilegovanih ili katastrom ili bujnim natalitetom.

   Na ovako plodno tle, kao topla ljetna kiša, pada i osnovna karakterno-dijabolična osobina poluostrvljenog Balkana, kao  prostora opterećenog viškom istorije. Viševjekovna hipoteka loših komšija, braće renegata, konvertita i nevjernih  kumova, zatim nesigurnost u vlastitu istoriju, porijeklo, količinu i boju krvnih zrnaca, čine ove, rođački bliske narode, flotantnim masama, koje svaki novi istorijski povjetarac sa lukrativnog Zapada, pogađa destruktivnom snagom uragana. S obzirom na Scile i Haribde svjetske politike, naivno je i pomisliti da je ovaj poslednji sukob bio i zadnji. U toj amosferi strepnje, straha, nadnaravnog pritiska, kolektivni identitet, samom svojom masom, vrši presuru nad pojedinačnim. Kao posljedica javlja se frustracija. Odgovoriti nasiljem, popustiti slijepim silama iracionalnog, violentnog, i u kriznim  vremenima, predominantno, dinarskog karaktera ili uključiti male sive ćelije racionalnog?

Za prvo mjesto

Lahko – naklon.Za treće 

Istinu zbori !

  Već ovaj haiku/epigram Smajila Durmiševića, autora satirične poetske zbirke o kojoj je riječ, sasvim jasno govori o predodređenoj društvenoj poziciji egzistencijalnog mislioca, njenoj delikatnosti uslovljenoj etičkom prirodom samoga teksta. Sreća je da, za razliku od veoma rasprostranjene prizemne igre duha u štampi, tv emisija na ivici mediokritetskog, i ne malog dijela nesuvisle satirične književne produkcije, ima i  racionalnog promišljanja, svojstvenog onom manjem dijelu obrazovane populacije, koja nužno posjeduje talenat i poštenje za drukčije vrednovanje lažnih, uglavnom iskonstruisanih istorija o zajedničkoj prošlosti i sadašnjosti. Ta zadnja linija odbrane duha i danas uporno odbija apriorno verifikovanje dobro upakovanih „činjenica“ iz raznih političkih kuhinja: Istina o ratu je utvrđena tako da joj ni činjenice ništa ne mogu! (Primjer sarkastičnog osvrta, kroz aforizam, na „zvaničnu istoriju“).  

    Čovjek sa linije o kojoj je riječ, čarobnom amalgamu aforističke misli, inače prebogate obiljem semantičko-stilskih postupaka, filologije, filozofije, književnosti, psihologije, etimologije, leksikoloških širina, dodaje i zanimljivu smješu religijsko/istorijskog supstrata, kao okosnicu svoje poetike;

Miriše Iftar

Zove – na Vrata Rejjan

A ljudi – kasne

   Naš pjesnik, kako sam kaže, svojom „prilično grubom satirom“ odmiče se od eskapizma, veoma zastupljenog u, skoro pa svim kategorijama domaće književnosti, pridružujući se svojim oštrim perom  duhovnoj gerili, nužno potrebnoj u ovom našem smutnom vremenu.

KLIKNI OVDJE da vidiš FOTO galeriju

Usamljena pozicija podrazumijeva izoštren pogled i izdvojenost od opšteprihvaćenog stava, što je uglavnom hrabro izabrana sudbina neke vrste tribalnog otpadništva. Autorovo kretanje između maglovitosti i nešto rijeđe eksplicitnosti, doprinose nejasnoći jezika ne pomažući mnogo čitaocu u potrazi za dešifrovanjem zagonetke, ali ga istovremeno tjerajući da uključi svoje „male, sive ćelije“. To je svakako dobar mehanizam u radu sa društvenom zajednicom sklonom sankcionisanju izdvojenog mišljenja. Na taj način satira visprenog Durmiševića ima učinak protivotrova koji je mudri Odisej dao posadi u pokušaju da im povrati ljudskost.

   Tragedija i apsurd (iako u neraskidivoj logičkoj vezi) makar i samo nagovješteni, čine onaj neophodni unutrašnji zamajac ove stihozbirke, koji nakon vještog šlagvorta, vodi čitaoca do druge polovine istine.

Pustoš i groblja

Rastu. A tebi slava,

Veliki Brate!

    Još od dalekog 2. vijeka stare ere, vremena nastanka epigrama, pored aforizma, stvaralački najplodnijeg izazova ( po Tojnbiju ), vrijednosti satirične žaoke, baš kao i njen intelektualno- umjetnički kredibilitet iskazan kroz neku od formi satire, traju kroz vrijeme bez obzira na promjenu širine društveno političkog okvira.

     Nema slučaja, rekao je neko, tako da ni humana profesija autora ove zbirke: specijalist  higijene  - zdravstvene ekologije, vjerovatno nije ništa drugo nego plemenito poslanje kao  potreba, ne samo upozorenja, nego i uvijek iznova opetovanog pokušaja liječenja odavno raščovječenog organizma društva.  

U muci drugih

Otvori srce – ruku,

Obraduj sebe!

 Svojim analitičkim stihovima Durmišević ne šalje eksplicitno moralnu pouku, već na jednom diskretnom nivou, samo uz pomoć vlastitog iskustva i odgovarajućih poetskih motiva, djeluje na podizanje kolektivne svijesti. Možda je najbitnija okosnica njegove poezije ono snažno naglašavanje socijalne i rodoljubive tematike. Motiv koji se ponavlja, religiozno je osjećanje izraženo kroz vizuru modernog čovjeka, koji u ovom slučaju ima i više nego dovoljno integriteta da govori o širokom spektru društvenih, moralno-političkih devijacija, tako da se kod njega, kao i kod književnice Anne Stevenson, može govoriti o pjesmama čiji je čin imaginacije identičan religioznom:

Ja ćutim srcem

Bosnu- Božju Bašču,

Ljude i Vrijeme!

  Zanimljivo je da „Miris divlje ruže“, kao i neke prethodne rukopise, dobrim dijelom odlikuju minimalizam i, moram reći – korektnost. Stihovi su nepretenciozni, dobro upakovani i očito rezultat temeljno promišljenog rada. Specifičnost koja može biti i prednost i zamjerka ovom rukopisu, jeste izvjesni odmak od žanra. I pored vidljivo naznačene meditativne dimenzije, pomenuto se najbolje uočava u sufijski strogoj kontroli jezika i forme, tako da su struktura i sama  tehnika donekle nadređeni suštini pjesme, što ovu prilično inovativnu poeziju ipak ne čini ništa manje dojmljivom.

Šetaču rani,

Čuješ li poziv drevni

Svrati po blago!

   Bosna - otadžbina, njen arhajski krajolik, nedvosmisleno izražen patriotizam, istorijsko nasljeđe Patarena kroz obilje stećaka, elementi su koji u mnogome olakšavaju pjesnikovu potragu za slikama i simbolima savršeno primjerenim njegovoj poetici, što već od samoga početka i jeste glavni razlog pisanja koje bi se moglo definisati „kao moralna prinuda“.

   Na kraju, može se zaključiti da je, uprkos ratnim, uglavnom dehumanizovanim temama, Smajil Durmišević, pjesnik istančane individualnosti, ispisao vrlo nježnu, dirljivu poeziju, baveći se vječitom borbom dobra i zla, i u skladu s tim, otkrivanjem tragova koje ona kroz cjelu ljudsku istoriju ostavlja u čovjeku. Poruka, ako je neko traži, poziv je na katarzu i uprkos brojnih potresnih realema, poziv na praštanje i okretanje iscjeliteljskim moćima svih vidova umjetnosti.

Miriše kamen,

Trava i šuma. Dođi,

Zavičaj zove!

KLIKNI OVDJE da vidiš FOTO galeriju

Dr.sc. Smajil Durmišević  rođen je 06.2.1956. godine u Vrataru, Žepa, opština Rogatica. Diplomirao je na Medicinskom fakultet u Sarajevu 1982. godine, magistrirao na Medicinskom fakultetu u Sarajevu 2001. godine, a doktorirao 2006. godine. Završio je specijalizaciju iz školske medicine i higijene – zdravstvene ekologije. Radi kao vanredni profesor na Zdravstvenom fakultetu, na dodiplomskoj i postdiplomskoj nastavi. Načelnik je Službe za zdravstvenu ekologiju i higijenu Kantonalnog zavoda za javno zdravstvo u Zenici. Ima referisanih ili objavljenih 78 naučno-stručnih radova, te nekoliko stotina zdravstveno-popularnih članaka, tri univerzitetska udžbenika i tri zbirke pjesama: „Nečujni krici – bosanska krvava bajka“, Treptaji“ i „Žepski gorocvijeti“. Haiku pjesme, lirika, aforizmi i humoreske su mu objavljivane u: haiku el.časopis „Sketchbook“ u SAD; Modern Haiku, Santa Fe,  SAD-e; „Kukai“ el-haiku časopis u Izraelu; „Locutio“ el. književna revija u Sloveniji, „Književno pero“ književni časopis u Rijeci; „DIOGEN“ međunarodni el. i printani časopis za kulturu Sarajevo; MAXMINUS međunarodni el. časopis u Sarajevu; međunarodni satirični el. časopis „Nosorog“ Banja Luka... 

Književne nagrade i priznanja: ušao je u Antologiju svjetskog haikua za 2011. i 2012. godinu na italijanskom jeziku – International Capolivery Haiku Contest 2011. i 2012.; u Antologiju svjetskog modernog haikua – divizija za Evropu na engleskom jeziku;  ušao je u Antologiju i Zbornik radova Green Pencil Haiku Contest u Rumuniji na engleskom i rumunskom jeziku za 2012. i 2013. godinu; dobio je drugu nagradu za pjesmu „Ruke“ na takmičenju WEB Portala Islambosna u martu 2011. godine; drugu nagradu na takmičenju za kratku novinsku priču „Operacija“ NIPD Naša Riječ, Zenica u 2012. godini i pohvalu za kratku novinsku priču „Ispit na kauču“ NIPD Naša Riječ, Zenica u 2013. godini; dobio je drugu nagradu na međunarodnom haiku takmičenju - DIOGEN WINTER HAIKU CONTEST Sarajevo u januaru 2013. godine i prvu nagradu  na međunarodnom haiku takmičenju - DIOGEN SPRING HAIKU CONTEST Sarajevo u martu 2013. Dobio je drugu nagradu na međunarodnom haiku takmičenju u Japanu za 2012. godinu, na 16th Mainichi Haiku Contest. Dobio je treću nagradu na haiku takmičenju pod šifrom - 15. dani Dubravko Ivančan, Krapina, Hrvatska za 2013. godinu. Specijalnu ČESTITKAU za knjigu - zbirku haiku pjesama i eseja „Miris divlje ruže“ od uredništva Asahi Haikuist Network, specijalnog izdanja za haiku Asahi Šimbuna u novembru 2013. godine. Autor je odabran u ediciju Haiku Euro Top 2013, 100 najkreativnijih haiku autora u 2013. Godini.

tekst:  Bojan Bogdanović

foto:  Predo Barašin

KLIKNI OVDJE da vidiš FOTO galeriju

,