Scenografija i kostimografija: SABINA TRNKA
Kompozitor: IGOR KASAPOVIĆ
Videoart: JASMIN ŠARIĆ, IGOR SKVARICA, LAJLA KAIKČIJA*
Producent: HAZIM BEGAGIĆ
Izvršna producentica: SANDRA IKANOVIĆ
Inspicijentica: SABINA GLOGOVAC
Osim igranih i animiranih elemenata, u videoklipove su umontirani kadrovi i scene iz filma Casablanca Michaela Curtiza sa Humphreyem Bogartom i Ingrid Bergman u glavnim ulogama.
Podjela uloga
Muhamed: IGOR SKVARICA
Roza: FAKETA SALIHBEGOVIĆ-AVDAGIĆ
Ćamil: MUGDIM AVDAGIĆ
Nadin: SABINA KULENOVIĆ
Lola: SAŠA HANDŽIĆ
Jusuf Kadir: MUHAMED BAHONJIĆ
PREMIJERNA IZVEDBA: ZENICA 19.1.2013. GODINE
Predstava se izvodi na Velikoj sceni Bosanskog narodnog pozorišta Zenica.
Trajanje predstave: 70 minuta
VAŽNOST DEKONSTRUKCIJE STEREOTIPA
Da po opskurnim predgrađima i ozloglašenim kvartovima blještavih metropola žive kriminogeni i za „dobro odgojeno“ građanstvo pogubni „elementi“ – predrasuda je, dakako, stereotip koji, kao i svaki drugi, produbljuje jazove među ljudima i uvećava njihova otuđenja. Uvrštavanjem u repertoar Bosanskog narodnog pozorišta Zenica dramatizacije romana Romena Garija Život je pred tobom koji tematizira traumatično odrastanje i potragu za identitetom jednog „obojenog“ dječaka bez roditeljskog staranja, želimo ukazati na važnost dekonstrukcije, ne samo ovog, gore spomenutog stereotipa, nego i svih drugih, a prvenstveno onih koji proističu iz rasnih, rodnih, generacijskih i ostalih urođenih ili stečenih, prirodnih i neprirodnih različitosti i podjela unutar društvenih zajednica. Ti su stereotipi, kazuje nam to cjelokupna historija, maligni za ljudski rod. Uočivši scenski potencijal i korespondiranje Garijevog romana sa današnjim vremenom i društvenim zbivanjima, dramatizaciju je za potrebe svoje buduće predstave uradila Lajla Kaikčija, kućna rediteljica BNP-a. Njeno rediteljsko iskustvo, poznavanje ansambla i ukupnih produkcijskih mogućnosti matičnog teatra, omogućili su joj da sačini primjerenu dramatizaciju, koja je uprkos ogromnoj redukciji proznog „materijala“, sačuvala idejnu slojevitost Garijevog romana u mjeri u kojoj je to bilo moguće. Njen angažman, kao i angažmani njenih saradnika, autora, izvođača, producentske i tehničke ekipe predstave, rezultirao je jednom, kolokvijalno rečeno, „laganom“ i „pitkom“ predstavom, koja publiku ne šokira, ali je ne ostavlja ni ravnodušnom. Obilje crnohumornih elemenata i ironije, koji proizilaze iz otklona u percepciji ljudi i događaja u vizuru tinejdžera, stavit će osmjeh na lice gledalaca, ali neće odagnati tugu zbog zlosretnih ljudskih sudbina.
Hasan Džafić
„NISU POTREBNI RAZLOZI DA BI SE OSJEĆAO STRAH“
Ima jedna rečenica koju izgovori gospođa Roza, lik iz naše predstave, a drugi lik, mali Momo, tu izjavu zapamti kao najveću istinu. Ta rečenica glasi: „Nisu potrebni razlozi da bi osjećao strah.“
Svjedoci smo vremena ispunjenog strahom. Svakodnevno nas zastrašuju svim onim što je drugo i drugačije. Plaše nas ljudima drugačije fizionomije i običaja; plaše nas osobama različitih rodnih identiteta; plaše nas drugom nacijom, vjerom, rasom; plaše nas siromašnima i obespravljenima; plaše nas svim onim što ne žele da prihvate i razumiju. Rade to planski i svjesno, da bi nas držali u šaci.
Priče poput ove iz predstave Život je pred tobom sugerišu nam gdje i u čemu da tražimo izlaz iz tog lavirinta straha. Bez velikog filozofiranja, ova priča nam ukazuje i nudi ljubav kao najveću ljudsku vrijednost koja može pobijediti strah. Ljubav ruši predrasude i zidove, spaja nespojivo, daje nam nadu bez koje su naši životi besmisleni.
Ljubav je u našoj predstavi posmatrana iz vizure djeteta, i to u priču unosi dodatnu toplinu, čistotu i nepatvorenost.
Pričama poput ove moramo se uvijek iznova vraćati, jer one nas podsjećaju na neke zaboravljene vrijednosti, koje su potisnute pod pritiskom straha.
Razlike ne postoje, one su samo u našim glavima. Ljubav je razlog za živjeti, a strah za patiti i živ umirati. Vjerujem da još nije kasno opredijeliti se.
Lajla Kaikčija
Romain Gary (Romen Gari)
Francuski književnik, filmski scenarist i reditelj jevrejskog porijekla. Rođen je 1914. godine na teritoriji tadašnje carske Rusije, u Vilniusu, glavnom gradu današnje Litvanije. Pravo ime bilo mu je Roman Kacew. Kada mu je bilo tri godine, porodica Kacew je iz Vilniusa emigrirala u Varšavu (Poljska). Sedam godina kasnije, tačnije 1925. otac je napustio suprugu i sina i oženio se. Samohrana majka se sa četrnaestogodišnjim Romanom 1928. preselila u Nicu (Francuska). Kao mladić, studirao je pravo, prvo u Aix-en-Provenceu, a potom u Parisu. U međuvremenu, završio je i obuku za pilota i postao oficir francuskog vojnog zrakoplovstva. Početkom Drugog svjetskog rata, nakon pada Francuske, prebjegao je u Englesku i tamo promijenio ime u Romain Gary. Ubrzo se priključio jedinicama francuske vojske pod komandom generala De Gaullea. Kao vojni pilot, učestvovao je u 25 borbenih misija u Evropi i Africi, za koje je primio nekoliko odlikovanja, između ostalih i Orden Legije časti. Nakon rata, bio je diplomatski predstavnik Francuske u Sjedinjenim Američkim Državama i Velikoj Britaniji. Ženio se dva puta. Prva supruga bila mu je britanska spisateljica i novinarka, Lesley Blanch, s kojom je bio u braku od 1944. do 1961., a druga poznata američka glumica, zvijezda evropske kinematografije, Jean Seberg, s kojom je u bračnoj zajednici živio od 1962. do 1970. godine. Njegova druga supruga je, devet godina nakon razvoda, izvršila samoubojstvo. Godinu dana kasnije, na isti način svoj buran život okončao je i Gary – desilo se to u Parizu 1980. godine.
Kada je riječ o književnoj karijeri Romaina Garija, treba reći da je prvo književno djelo, roman Evropski odgoj (Éducation européenne), objavio 1945. godine. Tokom narednih desetak godina, postao jedan od najplodnijih i najpopularnijih francuskih pisaca. Osim proze, pisao je eseje, drame i filmske scenarije. Tokom karijere objavio je više od trideset knjiga pod različitim imenima i to: Romain Gary, Emile Ajar, Fosco Sinibaldi, Rene Deville, Shatan Bogat, pa čak i pod svojim prvim imenom Roman Kacew. Najveće uspjehe postigli su mu romani Korijeni neba (Les Racines du ciel, 1956), Obećanje u zoru (La Promesse de l'aube, 1960), Bijeli pas (Chien blanc, 1970), Život je pred tobom (La vie devant soi, 1975), Zmajevi (Les Cerfs-volants, 1980), itd. Jedini je francuski književnik koji je prestižnu književnu nagradu Prix Goncourt dobio dvaput: 1956. godine za roman Korijeni neba, objavljen pod imenom Romain Gary, i 1975. za roman Život je pred tobom, objavljen pod pseudonimom Emile Ajar. Prix Goncourt se po pravilu dodjeljuje književnicima jedanput u životu, zbog čega je Gary morao skrivati da je on autor nagrađenog djela. Da bi prekinuo nagađanja javnosti o autoru romana, nagovorio svog nećaka Paula Pavlovitcha da se predstavlja kao književnik Ajar. Uprkos velikoj Ajarovoj popularnosti, Gary je bio ustrajan u čuvanju tajne o svom dvostrukom identitetu. Ko je Emile Ajar otkriveno je u tekstu Život i smrt Émilea Ajara (Vie et mort d'Émile Ajar), pronađenom u zaostavštini nakon Garyjeve smrti. Recimo na kraju i to da mu je nekoliko romana ekranizirano, te da se i sam povremeno bavio pisanjem scenarija i filmskom režijom. Treba istaknuti da je Gary koautor scenarija za ratni spektakl Najduži dan (The Longest Day) grupe reditelja, te da je režirao film Kill!, u kome je, pored ostalih, igrala i njegova, tada već bivša supruga Jean Seberg.
